Η ανακύκλωση είναι μία διαδικασία που πρέπει να γίνει πλέον μέρος της ζωής μας. Εκτός από την προστασία του περιβάλλοντος από ρυπογόνες ουσίες, ακόμη ένα σημαντικό όφελος είναι ο περιορισμός της σπατάλης πρώτων υλών.
Ήδη η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει σχετική νομοθεσία για τον περιορισμό της αλόγιστης χρήσης βαρέων μετάλλων: απαγορεύτηκε από την 1/1/1993 η εμπορία μπαταριών με ποσότητα υδραργύρου άνω του 0,005% κατά βάρος, και ήδη έχουν θεσπιστεί τα ανώτερα όρια των βαρέων μετάλλων στο νερό, την ατμόσφαιρα και το έδαφος, και οι σχετικές κυρώσεις για τους παραβάτες. Αλλά η πιο σημαντική ενέργεια ήταν η νομοθεσία για την έναρξη των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης σε όλες της χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης..
Με την ανακύκλωση, ξαναβάζουμε στο ρεύμα παραγωγής τα υλικά που μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν. Ειδικά τα μέταλλα ανήκουν στην κατηγορία των υλικών που ανακυκλώνονται σχετικά εύκολα. Μπορούμε με διάφορες βιομηχανικές μεθόδους να τα διαχωρίσουμε, και στην συνέχεια να τα λιώσουμε για να κατασκευάσουμε νέα προϊόντα.
Κατά την εξόρυξη των μετάλλων, αναλώνεται ενέργεια σε ηλεκτρικό, και αέριο, τόσο για την εξόρυξή τους όσο και για την επεξεργασία των μεταλλευμάτων. Ένα σεβαστό ποσοστό ενέργειας καταναλώνεται για την μετατροπή αυτών των μεταλλευμάτων σε μέταλλα κατάλληλα για την παρασκευή προϊόντων. Υπολογίζεται πως για κάθε τεμάχιο μπαταρίας που ανακυκλώνεται, το ποσοστό της ενέργειας που εξοικονομείται φτάνει έως και το 80%.

Η περιβαλλοντική ρύπανση, που προκαλούν οι συσσωρευτές, αρχίζει από την στιγμή που αφήνονται από τους κατόχους τους, σε σημεία όπως κατά μήκος των οδών, στα χωράφια, στις ακρογιαλιές κ.ά.
Κατά συνέπεια η περιβαλλοντικά ασφαλής συλλογή και η επεξεργασία των χρησιμοποιημένων συσσωρευτών θα επιτρέψουν μια μείωση κατά 75% των επικίνδυνων αποβλήτων, από την εγκατάλειψής τους στο περιβάλλον.
Επίσης η ανακύκλωση των συσσωρευτών προσφέρει εξοικονόμηση ενέργειας, σχετικά με την κατανάλωση ενέργειας για την παραγωγή ισοδύναμου πρωτογενούς μόλυβδου, κατά 70%.
Κατά την ανακύκλωση των χρησιμοποιημένων συσσωρευτών ένα ποσοστό κατά βάρος 70 - 75% ανακυκλώνεται ενώ μια ποσότητα 20 - 25% αποτελούν τα επικίνδυνα και μη, απόβλητα της επεξεργασίας των συσσωρευτών μόλυβδου - οξέος.
Για όλους αυτούς τους λόγους το 1991 απαγορεύθηκε η χρήση ενώσεων μόλυβδου στα καύσιμα λειτουργίας των οχημάτων, που ανά λίτρο βενζίνης ήταν περίπου 2 γραμμάρια

Το θειικό οξύ προκαλεί αλλοίωση των επιφανειακών και υπογείων υδάτων. Η επίδραση του στην αμφίβια ζωή είναι άμεση με πρόκληση θανάτου στα ψάρια και σε κάθε άλλου είδους ζωή.
Ο βαθμός επίδρασης εξαρτάται από την συγκέντρωση σε θειικό οξύ που σημειώνεται στο υδάτινο περιβάλλον.
Η διάχυση του θειικού οξέος περιλαμβάνεται στις ουσίες που στην Αμερική περιλαμβάνονται στο Emergency Planning And Community Right - to - Know Act για διαχύσεις πάνω από 0,45kg στο περιβάλλον πρέπει να ανακοινώνονται ετησίως και περιλαμβάνονται στις τοξικές εκπομπές (ΤRI)

• Ο μόλυβδος (Pb) είναι ένα μέταλλο με πολλές εφαρμογές από την αρχαιότητα. Είναι ένα από τα βαρέα μέταλλα τα κοιτάσματα του οποίου είναι άφθονα. Αυτό σε συνδυασμό με τις ιδιότητες του – είναι μαλακό, λιώνει εύκολα και δεν σκουριάζει – το κατάστησαν ευρέως χρησιμοποιούμενο είτε σε καθαρή μορφή είτε σε κράματα.
• Παρ’ όλα αυτά, ο μόλυβδος και οι ενώσεις του παραμένουν το κύριο συστατικό των μπαταριών. Η βιομηχανία συσσωρευτών μόλυβδου δημιουργεί το 70% της παγκόσμιας ζήτησης μόλυβδου. Η αυξημένη χρήση των συσσωρευτών μόλυβδου έχει σαν συνέπεια την δημιουργία αποβλήτων που χρίζουν ειδικής διαχείρισης.
• O μόλυβδος (Pd), πάνω από ορισμένη συγκέντρωση, είναι τοξικός για τον άνθρωπο. Η συνεχής ή οξεία υπερβολική έκθεση στον μόλυβδο μπορεί να προκαλέσει σοβαρά και σωρευτικά προβλήματα υγείας. Ο μόλυβδος επηρεάζει τα βασικά όργανα καθώς επίσης και το κεντρικό νευρικό και κυκλοφοριακό σύστημα.
  Η έκθεση στο μόλυβδο είναι πολύ σοβαρή για τα μικρά παιδιά επειδή τα τελευταία απορροφούν τον μόλυβδο ευκολότερα από τους ενήλικες και είναι πιο ευαίσθητα στις επιβλαβείς συνέπειες του. Κατά τη διάρκεια της κύησης, ιδιαίτερα το τελευταίο τρίμηνο, ο μόλυβδος μπορεί να διαπεράσει τον πλακούντα και να επηρεάσει το έμβρυο.
  Ο μόλυβδος, λόγω ακριβώς της μη ορθής διαχείρισής του, έχει αρνητικές επιπτώσεις στο οικοσύστημα, συμπεριλαμβανομένης της επέμβασης στην ανάπτυξη και την παραγωγικότητα της θαλάσσιας ζωής, και στην τοξικότητα των ιχθύων.
• Βάσει της οδηγίας 67/548/ΕΟΚ, οι ενώσεις μόλυβδου γενικώς ταξινομούνται ως:
•  Repr. Cat.1, R61 - Ουσία τοξική για την αναπαραγωγή κατηγορίας 11/ .Πιθανή βλάβη σε αγέννητα παιδιά.
• Repr. Cat. 3, R62 - Πιθανή βλάβη σε αγέννητα παιδιά 32 / Πιθανός κίνδυνος μειωμένης γονιμότητας.
• Xn R20/22 - Επιβλαβείς σε περίπτωση εισπνοής ή κατάποσης.
• R33 - Κίνδυνος σωρευτικών επιπτώσεων.
• N R50-53 - Επικίνδυνες για το περιβάλλον / Πολύ τοξικές για τους υδρόβιους οργανισμούς, μπορεί να προκαλέσουν δυσμενείς μακροπρόθεσμες επιδράσεις στο υδάτινο περιβάλλον.
• Σύσταση
• Ένας συσσωρευτής εκτός συστήματος ανακύκλωσης είναι:
• 100% απόβλητο (μέσο βάρος 13kg)
• 20% κ.β. είναι ηλεκτρολύτης ελεύθερος = 2,6 kg
• 7% κ.β. είναι ηλεκτρολύτης εμποτισμένος = 0,91kg
• 0% κ.β. είναι πλαστικά υλικά = 1,3 kg
• Ένας συσσωρευτής κατά την ανακύκλωσή του παράγει 25% κ.β απόβλητα που αντιστοιχούν σε 3,25kg, από τα οποία:
• 80% κ.β της παραπάνω (3,25 Kg) είναι επικίνδυνα απόβλητα = 2,2 kg σκωρίες μόλυβδου
• 20% κ.β. πλαστικά υλικά = 0,65 kg

Το θειικό οξύ που περιέχεται σε ένα συσσωρευτή Μολύβδου προκαλεί αλλοίωση των επιφανειακών και υπογείων υδάτων. Η επίδραση του στην αμφίβια ζωή είναι άμεση με πρόκληση θανάτου στα ψάρια και σε κάθε άλλου είδους ζωή.
Ο βαθμός επίδρασης εξαρτάται από την συγκέντρωση σε θειικό οξύ που σημειώνεται στο υδάτινο περιβάλλον, η συγκέντρωση του θεϊκού οξέως % κ.β. στον ηλεκτρολύτη των συσσωρευτών είναι της τάξης 12 - 25%.
Η διάχυση του θειικού οξέως περιλαμβάνεται στις ουσίες που στην Aμερική περιλαμβάνονται στο Emergency Planning And Community Right - to - Know Act για διαχύσεις πάνω από 0,45kg στο περιβάλλον πρέπει να ανακοινώνονται ετησίως και περιλαμβάνονται στις τοξικές εκπομπές (ΤRI).

Τιμές για την κατηγοριοποίηση των υπόγειων υδάτινων όγκων

•        Κατηγορία 1 (μηδενική επίδραση στο άνθρωπο) <25mg/l
•        Κατηγορία 2-3 <250 mg/l
•        Κατηγορία 4 (σημαντική επίδραση στον άνθρωπο) >250mg/l

Με σημείο αναφοράς τις παραπάνω τιμές είναι δυνατόν να εκτιμήσουμε την δυνατή περιβαλλοντική επίδραση του όξινου ηλεκτρολύτη στην ποιότητα των υπογείων υδάτων που προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση:

•        Το θειικό οξύ που περιέχεται στον ηλεκτρολύτη ενός χρησιμοποιημένου συσσωρευτή μπορεί να μολύνει περί τα 1200 λίτρα υπογείων πόσιμων υδάτων, πλέον των ορίων της μέγιστης συγκέντρωσης που είναι αποδεκτή.
•        Το θειικό οξύ που περιέχεται ως ελεύθερο σε όλους τους συσσωρευτές που συγκεντρώνονται ετησίως στην Ελλάδα, μπορεί να δηλητηριάσει περίπου 3 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, υπογείων πόσιμων υδάτων, εκτός των ορίων της μέγιστης αποδεκτής συγκέντρωσης

Το Κάδμιο (Cd) είναι τοξική και καρκινογόνος ουσία. Ο Διεθνής Οργανισμός για την Ερευνα για τον Καρκίνο θεωρεί το Cd γνωστό καρκινογόνο για τον άνθρωπο.
Επιδημιολογικές μελέτες για τους εργαζόμενους που εκτίθενται στο Cd δείχνουν μεγάλο αριθμό καρκίνου των πνευμόνων. Το κυριότερο μη καρκινικό τελικό σημείο ανησυχίας είναι βλάβη στα νεφρά. Επίσης, σε υψηλό επίπεδο έκθεσης παρατηρήθηκαν διαταραχές στα οστά και αιματολογικές διαταραχές. Ευρύτερο φάσμα τοξικότητας των οργάνων αποδείχτηκε στα ζώα.
Βάσει της οδηγίας 67/548/ΕΟΚ, οι ενώσεις καδμίου γενικώς ταξινομούνται ως:

•        XnR20/21/22 - Επιβλαβείς σε περίπτωση εισπνοής, επαφής με το δέρμα ή κατάποσης
•        NR50-53 - Πολύ τοξικές για τους υδρόβιους οργανισμούς, μπορεί να προκαλέσουν δυσμενείς μακροπρόθεσμες επιδράσεις στο υδάτινο περιβάλλον.

Με βάση τα αποτελέσματα της αξιολόγησης κινδύνου που διενεργήθηκε στο πλαίσιο του κανονισμού 793/93/ΕΟΚ, προτείνεται η ακόλουθη ταξινόμηση του καδμίου και του οξειδίου του καδμίου για την 29η ΠΤΠ της οδηγίας 67/548/ΕΟΚ.

•        TR48/23/25 - Τοξικό: κίνδυνος σοβαρής βλάβης για την υγεία σε περίπτωση παρατεταμένης έκθεσης μέσω εισπνοής και σε περίπτωση κατάποσης.
•        CT+R26 - Πολύ τοξικό σε περίπτωση εισπνοής
•        Carc Cat. Κατ. 2, R45 - καρκινογόνος ουσία της κατηγορίας 2 «Ουσία που πρέπει να θεωρείται καρκινογόνος για τον άνθρωπο»
•        Muta. Cat. 3, R68 - Μεταλλαξιογόνος ουσία της κατηγορίας 3 «Ουσία που προκαλεί ανησυχία για πιθανά μεταλλαξιογόνα αποτελέσματα» / Πιθανός κίνδυνος μη αναστρέψιμων αποτελεσμάτων.
•        Repr. Cat. R62-63 - Ουσία τοξική για την αναπαραγωγή της κατηγορίας 3 «Ουσία που προκαλεί τοξικότητα της ανάπτυξης στον άνθρωπο και προκαλεί ανησυχία λόγω πιθανών τοξικών επιπτώσεων στην ανάπτυξη» / Πιθανός κίνδυνος μειωμένης γονιμότητας και πιθανή βλάβη σε αγέννητα παιδιά
•        N R50-53 - Επικίνδυνο για το περιβάλλον / Πολύ τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς. Προκαλεί δυσμενείς μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στο υδάτινο περιβάλλον.

Οι χρησιμοποιημένοι συσσωρευτές μόλυβδου - οξέος, αποτελούνται όπως αναφέραμε από μεταλλικό μόλυβδο, οξείδια του μόλυβδου, θειικό μόλυβδο, ηλεκτρολύτη και πολυπροπυλένιο, που αποτελεί τον περιέκτη των προηγουμένων υλικών.
Ο ηλεκτρολύτης (το θειικό οξύ) είναι ένα υγρό διαφανές ελαιώδους υφής και άοσμο. Είναι εξόχως διαβρωτικό και διαλυτό στο νερό. Το συμπυκνωμένο θειικό οξύ αναμειγμένο με νερό αντιδρά έντονα με παραγωγή θερμότητας.
Το συμπυκνωμένο θειικό οξύ μπορεί να προκαλέσει έκρηξη ή ανάφλεξη σε επαφή με μέταλλα, ακετόνη, αλκοόλες. Θερμαινόμενο μπορεί να προκαλέσει τοξικούς ατμούς με υψηλό περιεχόμενο τριοξειδίου του θείου.

Ένα άλλο ηλεκτροχημικό σύστημα το οποίο συγκρίνεται με εκείνο του μόλυβδου είναι οι συσσωρευτές νικελίου - καδμίου.

Επιπτώσεις συσσωρευτών στον άνθρωπο

Η διάχυση των παραπάνω υλικών στο περιβάλλον και ειδικότερα ο μόλυβδος και οι ενώσεις του, το υδροξείδιο του καδμίου και ο ηλεκτρολύτης (διάλυμα θειικού οξέος) προκαλούν σημαντικότατες επιδράσεις στο ανθρώπινο και φυσικό περιβάλλον.
Το θειικό οξύ είναι διαβρωτικό και ερεθιστικό, προκαλώντας ερεθισμό στο δέρμα, στα μάτια, στην αναπνευστική οδό και στο πεπτικό, εάν η έκθεση σε περιβάλλον με αυξημένη συγκέντρωση θειικού οξέος έχει μακρά διάρκεια.
Η επαφή με το δέρμα προκαλεί εγκαύματα, των οποίων ο βαθμός τους εξαρτάται από την συγκέντρωση σε θειικό οξύ του διαλύματος και την διάρκεια έκθεσης σε αυτό. Εκτεταμένα εγκαύματα μπορούν να αποβούν θανατηφόρα.
Οι υψηλές συγκεντρώσεις σε ατμούς, του θειικού οξέος μπορούν να προκαλέσουν τα παραπάνω φαινόμενα.
Η επαφή με τους οφθαλμούς μπορεί να προκαλέσει τύφλωση. Η δε κατάποση θειικού οξέος μπορεί να προκαλέσει εγκαύματα στην γλώσσα, τον λαιμό, τον οισοφάγο και το στομάχι.
Τα συμπτώματα μπορούν να κυμανθούν από την πρόκληση ναυτίας και εμετού, έως καρδιακής ανακοπής.
Μικρές ποσότητες του θειικού οξέος οι οποίες μπορούν να έρθουν σε επαφή με τους πνεύμονες κατά την διάρκεια εμετού ή κατάποσης μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές βλάβες και θάνατο.
Η εισπνοή διαλυμάτων θειικού οξέος, δοθέντος της χαμηλής πτητικότητας του θειικού οξέος, μπορεί να είναι υψηλός κίνδυνος εάν διαχυθεί στο περιβάλλον, σε αέρια μορφή. Εξαιτίας δε της διαβρωτικής ικανότητας που έχει προκαλεί σημαντικές ζημιές εάν το εισπνεύσουμε.
Μεταξύ των πιο έντονων αποτελεσμάτων σημειώνουμε τις επικίνδυνες βλάβες που προκαλεί στους πνεύμονες και πιθανή συγκέντρωση υγρού (ηλεκτρολύτη) προκαλεί οίδημα το οποίο μπορεί να προβεί θανατηφόρο.
Δοκιμές έκθεσης σε όξινους ατμούς με συγκεντρώσεις μεταξύ 21 - 39 mg/mc έχουν προκαλέσει συμπτώματα βαρέων εγκαυμάτων στην άνω αναπνευστικό οδό και ενδείξεις αναστολής της πνευμονικής λειτουργίας.
Η OSHA (Occupational Safety and Health Administration - USA) έχει προσδιορίσει το όριο έκθεσης TWA (Time Weighted Average) σε 1 mg/mc.

Σύμφωνα με την διεθνή εταιρεία για την έρευνα του καρκίνου (IARC) υπάρχουν αρκετές ενδείξεις ότι η παρατεταμένη έκθεση σε συγκεντρώσεις θειικού οξέος σε ομίχλη ή αεροζόλ (σε περιβάλλοντα εργασίας) είναι καρκινογενής για τον άνθρωπο.
Αυτές οι ταξινομήσεις εφαρμόζονται στην αέρια μορφή διαλύματος θειικού οξέος και όχι για το θειικό οξύ ή για υδατικό διάλυμα θειικού οξέος.
Παθολογικά συμπτώματα εμφανίζονται κυρίως στον λάρυγγα και σε μικρότερο ποσοστό στους πνεύμονες.